zastęp"Ignis"--- Witamy ;]

Kazimierz Lutosławski (ur. 4 marca 1880 w Drozdowie k. Łomży, zm. 5 stycznia 1924 w Drozdowie) ksiądz katolicki, doktor medycyny i teologii, działacz endecki, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I kadencji, dziennikarz, pedagog, ideowy mentor twórców skautingu i harcerstwa polskiego, jeden z projektantów krzyża harcerskiego.


Młodość
Urodził się 4 marca 1880 w miejscowości Drozdowo w powiecie łomżyńskim, w rodzinie ziemiańskiej. Jego ojcem był Franciszek Dionizy Lutosławski h. Jelita, matką Paulina Lutosławska ze Szczygielskich. Dzieciństwo spędził w rodzinnym majątku swoich rodziców. Wstępną naukę z zakresu szkoły średniej pobierał wraz z najmłodszym bratem Józefem od starannie dobieranych przez starszego brata Wincentego nauczycieli domowych. Ostatecznie ukończył szkołę średnią w Rydze, gdzie był również twórcą kasy pomocy dla niezamożnych uczniów.

Medycynę studiował na Uniwersytecie w Zurychu. Podczas studiów z Zurychu prowadził aktywną działalność wśród polskiej młodzieży uniwersyteckiej, był członkiem Związku Młodzieży Polskiej "Zet" oraz Organizacji Młodzieży Narodowej. Był także komendantem gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" przy Uniwersytecie w Zurychu. Studia medyczne ukończył 21 grudnia 1903. Przez krótki czas praktykował w szpitalach dziecięcych na terenie Warszawy.

Następnie wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie również praktykował w szpitalach dziecięcych, zajmując się badaniem urządzeń samorządowych, szkolnych i sanitarnych. Jednocześnie podjął studia w Szkole Nauk Politycznych oraz studiował fizykę w Londynie, którą ukończył w 1905. Tam też po raz pierwszy zetknął się ze skautingiem. Napisał wtedy podręcznik do nauki języka angielskiego.

W 1905 zapadł na gruźlicę, podjął leczenie w Zakopanem oraz w zakładzie dra Tarnowskiego w Kosowie. Właśnie tam po raz pierwszy założył dla dzieci kuracjuszy tzw. wakacyjną drużynę "Dzieci Kosowskich”, na wzór drużyn skautowych. Od jesieni 1906 zaangażował się w tworzenie szkoły na wzór angielski (wzorowanej na szkole Cecila Reddiego) dla dzieci z zamożnych rodzin. Została ona otwarta 11 maja 1907 w Starej Wsi pod Nowomińskiem, na ziemiach należących do Maurycego Zamoyskiego i nosiła nazwę Czteroletnie Ognisko Wychowawcze Wiejskie.

Podczas zimy i wiosny 1908 wyjeżdżał na studia uzupełniające do Niemiec gdzie odwiedził Lipsk, Getyngę i Berlin. Podczas tej podróży odwiedził też kardynała Merciera co miało olbrzymi wpływ na przyszłą decyzję o wyborze stanu duchownego.





Powołanie kapłańskie
W 1909 Kazimierz Lutosławski podjął decyzję o zostaniu księdzem. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk kardynała Desiré Merciera 23 czerwca 1912, po trzyletnich studiach filozoficznych i teologicznych w seminarium we Fryburgu. Swoją pierwszą mszę świętą odprawił 25 czerwca 1912 na Jasnej Górze. Swoją mszę prymicyjną odprawił w rodzinnym Drozdowie 29 czerwca 1912 r. Dwa lata później, w 1914, obronił we Fryburgu doktorat z teologii, w tym czasie wstąpił też do zakonu św. Dominika, otrzymując za patrona bł. Jana Domonici. Sprawował opiekę duszpasterską nad oddziałami polskimi na froncie, m.in. w Święta Wielkanocne 1916 roku spędził wśród Brygady Strzelców Polskich.


Działalność polityczna
Był człowiekiem o silnych katolicko-narodowych poglądach politycznych, politykiem endecji. W początkach działalności politycznej członek Związku Młodzieży Polskiej "Zet". Od 1903 w Lidze Narodowej i Stronnictwie Narodowo-Demokratycznym. Związał się z Narodową Demokracją i wkrótce został współpracownikiem Romana Dmowskiego.

Po rozpoczęciu działań zbrojnych w 1915 ewakuował się na wschód, do Rosji, gdzie przebywał do 1918. Tam początkowo zorganizował w Moskwie polską szkołę średnią, a następnie został kapelanem Brygady Strzelców Polskich. Równolegle współpracował z endecką "Gazetą Polską", "Sprawą Polską". Był członkiem Zjednoczenia Międzypartyjnego, w którym kierował komisją wojskową Rady Polskiej tego ugrupowania politycznego, zajmującego się przerzucaniem polskich żołnierzy do Murmańska. Od jesieni 1917 redagował pisma "Polak-katolik" i "Wygnaniec".

Po powrocie do kraju został członkiem Zarządu Głównego Zjednoczenia Ludowo–Narodowego (ZLN), publikował prace pedagogiczne, współpracował z "Gazetą Warszawską", "Myślą Narodową", "Harcerzem". W ramach ZLN zainaugurował w 1920 w Łomży cykl wykładów promujących orientację proendecką Bankructwo socjalizmu. W czasie wojny polsko-rosyjskiej był kapelanem wojskowym. W 1922 został odznaczony Krzyżem Walecznych.

W latach 1919–1922 poseł na Sejm Ustawodawczy, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, następnie przewodniczącego Sejmowej Komisji Konstytucyjnej (1919–1921). Był głównym autorem wstępu do Konstytucji marcowej, roty przysięgi prezydenta RP i ślubowania poselskiego. Redaktor tygodnika "Sprawa" (1919–1920), wydawca pozycji: "Hasła rewolucji w świetle nauki katolickiej", "Stronnictwa w kraju i w świecie".

Poseł na Sejm II RP I i II kadencji, gdzie był członkiem komisji konstytucyjnej i regulaminowej, oświatowej, spraw zagranicznych. Zdeklarowany przeciwnik polityki Piłsudskiego

Był przeciwny wyborowi Gabriela Narutowicza na prezydenta RP, występował przeciwko niemu w prasie i przemówieniach publicznych. Atakował prezydenta jako wybranego "głosami niepolskimi" i - podobnie jak w całej swojej publicystyce politycznej - uciekał się do haseł radykalnie antysemickich. Po zamordowaniu prezydenta Narutowicza był - obok m.in. gen. Hallera - osobą oskarżana przez przeciwników endecji o podżeganie do zbrodni. To jego miał na myśli Julian Tuwim pisząc w wierszu "Pogrzeb prezydenta Narutowicza": "Krzyż mieliście na piesi, a brauning w kieszeni/Z Bogiem byli w sojuszu, a z mordercą w pakcie".

Autor licznych publikacji i artykułów w "Gazecie Warszawskiej", "Gazecie Porannej - 2 Grosze" i "Myśli Narodowej" oraz prac z zakresu teologii. W latach 1919-1920 był redaktorem naczelnym tygodnika "Sprawa" wydawanego w Warszawie, służącego odrodzeniu narodowemu w duchu katolickim. Krytykowany przez lewicę i zwolenników Piłsudskiego za szerzenie antysemityzmu.


Skauting i harcerstwo
W czasie pobytu w Anglii w 1904 zapoznał się z ideałami ruchu skautowego tworzonego przez generała Roberta Badena-Powella. Po powrocie do kraju pracował nad przystosowaniem poznanych zasad dla potrzeb polskiej młodzieży. Od początku związany był z powstającym na ziemiach polskich skautingiem.

W 1906 jako rekonwalescent po przebytej gruźlicy w Zakładzie dr. Tarnawskiego w Kosowie założył dla dzieci kuracjuszy tzw. wakacyjną drużynę "Dzieci Kosowskich". W 1907, wspólnie z księdzem Janem Gralewskim, zorganizował czteroletnie Ognisko Wychowawcze Wiejskie w Starej Wsi pod Nowomińskiem. W programie szkoły było dużo elementów pracy skautowej, która była ukierunkowana na "wykształcenie dzielnych obywateli Polski i kościoła katolickiego". W czasie wakacji (lipiec 1911), przebywając w Drozdowie, założył dwa zastępy "Kruki" i "Czajki", zrzeszające dzieci z rodziny Lutosławskich i ich przyjaciół. Członkowie tych zastępów pod koniec 1911 dali początek zastępom tworzonych w Warszawie przez Lutosławskiego pierwszych drużyn skautowych przy szkole E. Konopczyńskiego i późniejszej drużynie im. księcia Józefa Poniatowskiego.

Współpracował ściśle ze swymi przyjaciółmi, Andrzejem Małkowskim i Olgą Drahonowską. W 1913 w Zakopanem udzielił im sakramentu małżeństwa. Po święceniach kapłańskich otrzymanych we Fryburgu w Szwajcarii został prefektem szkół warszawskich i z wielką energią oddał się pracy w harcerstwie. Był instruktorem skautowym, kapelanem skautów i kapelanem obozowym.

Był członkiem Naczelnej Komendy Skautowej w Królestwie Polskim do 1914, z której ustąpił na skutek rozłamu w warszawskim skautingu. Jednym z powodów rozłamu był publiczny odczyt ks. Lutosławskiego dla młodzieży skautowej, w którym skrytykował on zrywy powstańcze z 1830 i 1863 r.


Rozłamy w warszawskim skautingu
Jesienią 1914, już po wybuchu wojny, kilkunastu drużynowych warszawskich drużyn skautowych z Piotrem Olewińskim na czele wzięło udział w proteście przeciwko postawie księdza Lutosławskiego, opowiadającego się za współpracą z Rosją i krytykującego czyn zbrojny Legionów Polskich Piłsudskiego. Piotr Olewiński wraz z innymi drużynowymi domagał się ustąpienia ks. Lutosławskiego z Naczelnej Komendy Skautowej i został za to zdegradowany. NKS próbowała odsunąć go od pracy w drużynie, co było przyczyną rozłamu w 2. Warszawskiej Drużynie Harcerzy. Część drużyny opowiedziała się za drużynowym, a część za NKS. Większość drużyn warszawskich opowiedziała się jednak za Legionami Piłsudskiego i walce przeciwko Rosji. Zbuntowani drużynowi w liczbie 13 wypowiedzieli posłuszeństwo warszawskiemu NKS-owi i utworzyli Wydział Rady Drużynowych, tzw. Rebelia, jako władzę nad drużynami stojącymi poza NKS. Piotr Olewiński został przewodniczącym zbuntowanej Rady Drużynowych. Do wiosny 1915 prowadzono pertraktacje w sprawie zjednoczenia. W wyniku osiągniętego porozumienia ks. Lutosławski ustąpił z władz NKS i rozłam został zażegnany. Skauting warszawski w całości opowiedział się za czynem zbrojnym przeciwko Rosji.

Po odejściu Rosjan z Warszawy i zajęciu jej przez Niemców 5 sierpnia 1915 większość drużynowych i starszych skautów wstąpiła do Batalionu Warszawskiego POW. Batalion po trzytygodniowym przeszkoleniu wojskowym wyruszył 22 sierpnia w pole, aby pod Włodawą połączyć się z I Brygadą Legionów.

Praca większości drużyn warszawskich ukierunkowana została na różnorakie wspieranie czynu legionowego. To wywołało nowe sprzeciwy ze strony Naczelnej Komendy Skautowej, która, pomimo pozornej zgody, nie zmieniła swojego prorosyjskiego nastawienia. Częste konflikty i zatargi, do jakich dochodziło w związku z tym pomiędzy drużynowymi a władzami NKS, doprowadziły do kolejnego, o wiele poważniejszego rozłamu w skautingu warszawskim. Połowa drużyn oderwała się od NKS, stworzyła niezależną od niej Warszawską Komendę Skautową i zgłosiła akces do utworzonej w Piotrkowie Trybunalskim Polskiej Organizacji Skautowej jednoznacznie opowiadającej się za Piłsudskim i współpracą z legionami.

Rozłam ten był bardzo bolesny dla skautingu. Ciągnął się miesiącami, doprowadzając do otwartej wrogości pomiędzy drużynami i skautami podlegającymi różnym komendom. Stało się to przyczyną obniżenia poziomu prac skautowych i zagroziło zaprzepaszczeniem idei braterstwa skautowego. W tej sytuacji NKS oficjalnie poprosił Komendanta Piłsudskiego o zwolnienie z Legionów dwóch drużynowych posiadających największy autorytet w Warszawie, Piotrka Olewińskiego i Jerzego Wądołkowskiego, by ci swoim autorytetem pomogli w ratowaniu sytuacji. Na skutek tych starań, w marcu 1916, Piotr Olewiński wrócił do Warszawy. Nie zgłosił się jednak oficjalnie do pracy w żadnej z grup, by nie pogłębiać rozłamu, prowadził natomiast intensywne pertraktacje. W ich rezultacie 2 maja 1916 doszło do wspólnego zebrania obu komend skautowych, których obradom przewodniczył Piotr Olewiński. Po dwunastogodzinnej dyskusji doszło do scalenia obu organizacji.


Krzyż Harcerski

Wyniki konkursu na polską odznakę skautową (Krzyż Harcerski) w numerze 8 Skauta z 1912 (strona 13)15 października 1911 na łamach lwowskiego "Skauta" został ogłoszony konkurs na polską odznakę skautową. W 1912 Kazimierz Lutosławski w odpowiedzi na ten konkurs opracował projekt Krzyża Harcerskiego, wzorując się na Orderze Virtuti Militari.

Symbolikę swojego projektu opisał słowami:

... Wianek z dębu i wawrzynu oznacza cele do zdobycia: siłę i umiejętność, sprawność i wiedzę. Oplata on główny symbol skautowy: krzyż z hasłem "Czuwaj". Kształt tego krzyża jest dawny: takiego użyto do naszego orderu waleczności: Virtuti Militari; uprzytamnia on w szczególności obowiązek dzielności. Ma on pośrodku kółko - symbol doskonałości, a w nim gwiazdę promienną, jakby światło przewodnie: "ad astra!" A sam krzyż znaczy: per aspera, bo wskazuje ciężką, cierniami walki z własnymi słabościami usłaną drogę, a przy tym oznacza też gotowość do walki i do wszelkich poświęceń - aż do męczeństwa za wiarę, aż do śmierci za Ojczyznę: Bóg i Ojczyzna są treścią wewnętrzną tego znaku. Hasło "Czuwaj" na nim - to pobudka, ostrzeżenie: oznacza gotowość ducha do pracy nieustannej...
ks. Jan Zawada (Kazimierz Lutosławski)

Projekt Krzyża Harcerskiego wg ks. Kazimierza LutosławskiegoŻadna z prac nie wydała się na tyle interesująca, by od razu wprowadzić ją do użytku, toteż pod koniec 1912 Naczelna Komenda Skautowa wyznaczyła do dalszych prac nad projektem ks. Kazimierza Lutosławskiego z zespołem, którego praca zdobyła w konkursie III nagrodę (wszystkie projekty były prezentowane w numerze "Skauta" z lutego 1912). Po wprowadzeniu do projektu szeregu zmian, Krzyż Harcerski wszedł do użytku już w 1913, nadawany głównie harcerzom warszawskim. To właśnie wtedy, po raz pierwszy w Polsce, znalazła się na nim lilijka harcerska, wzorowana na Lilijce Skautowej. Ostatecznie kształt Krzyża Harcerskiego został zatwierdzony podczas konferencji zjednoczeniowej ZHP w dniach 1–2 listopada 1918 jako odznaka polskiego harcerstwa.


Wpływ na powstające harcerstwo
Lutosławski działał w harcerstwie do czasu konferencji zjednoczeniowej w dniach 1–2 listopada 1918, w czasie której wszystkie organizacje harcerskie z zaboru pruskiego, Małopolski, Rusi i Rosji, Królestwa Kongresowego i Litwy złączyły się w Związek Harcerstwa Polskiego. Współpracował nad projektem statutu ZHP, uczestniczył w wypracowaniu tekstu Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego. Na tejże konferencji zatwierdzono również ostatecznie kształt Krzyża Harcerskiego projektu jego zespołu.

Kazimierz Lutosławski wywarł znaczący wpływ na oblicze ideowe polskiego harcerstwa, wprowadzając do niego silne akcenty ideologii endeckiej, tj. nacisk na wychowanie w wartościach narodowo-religijnych. Był jednym z głównych ideologów ruchu skautowego w Polsce. Czuwał nad tym, aby skauting stał się przede wszystkim narzędziem formacji wewnętrznej młodzieży. Skauting był dla niego narzędziem wychowawczym, mającym ukształtować zdrowego ducha narodu.

Swoje podręczniki i artykuły dla harcerzy podpisywał pseudonimem x. Jan Zawada, używał też pseudonimu Szary, wydał książki pt.: Czuj Duch, Jak prowadzić pracę skautów oraz Śpiewnik polskiego skauta.


ŚmierćZmarł 5 stycznia 1924 w wyniku ciężkiej szkarlatyny, miał 44 lata. Pochowany został w rodzinnym Drozdowie koło Łomży (grób rodzinny na wzniesieniu).

Pośmiertnie przyznano mu rozkazem Naczelnictwa ZHP tytuł Harcerza Rzeczypospolitej, za zasługi dla harcerstwa[1].

Z okazji 70. rocznicy śmierci, staraniem 36. Łomżyńskiej Drużyny Pożarniczej "Wigilowie" im. Mariana Wojciecha Śmiarowskiego, wraz z PH 101 z Łomży, w dniach 14-18 stycznia 1994, odbył się I Zlot dh. Szarego, podczas którego wmurowano na płycie grobowej księdza kopię krzyża harcerskiego. Od 1995 odbywają się coroczne Zloty dh. Kazimierza Lutosławskiego "Szarego" w pierwszych dniach marca, dla uczczenia jego rocznicy urodzin.